Over die lastige vraag, en hoe je die het beste kunt beantoorden.
Bij een chronische aandoening heb je langdurig te maken met allerlei lichamelijke, psychische en sociale uitdagingen. Als je het over een langere periode bekijkt, zit er wel een opgaande lijn in hoe ik daarmee omga, maar als je de dagcurve neemt, lijkt het meer op de beurs: hoogte- en dieptepunten wisselen elkaar in hoog tempo af.
Nu ik alweer maanden in de ziektewet zit, veel alleen thuis ben en de reïntegratie niet wil vlotten, hebben de dieptepunten het weer wat vaker voor het zeggen. Regelmatig krijg ik de vraag gesteld, hoe het met me gaat. Die vind ik lastig te beantwoorden.
Het gemakkelijkste is natuurlijk om gewoon te antwoorden met “Goed-en-met-jou?”. Ik veel gevallen is de vraag immers niet meer dan een beleefde openingszin, en is het niet de bedoeling dat je gaat uitweiden over je wel en wee. Ik heb eens iemand gekend die ervan overtuigd was dat er nooit naar het antwoord werd geluisterd. Om zijn stelling te bewijzen, gaf hij consequent als antwoord “slecht-en-met-jou?”. Hij vertelde dat dat in driekwart van de gevallen niet eens werd opgemerkt.
Maar vaak klopt het standaard “goed” niet met hoe ik me voel op zo’n moment. En als je dat nooit eens vertelt aan een ander, ontneem je jezelf de kans op hulp, begrip of een luisterend oor. Dan wordt het pas echt een eenzame toestand.
Maar wat vertel je dan? De verhalen die ik in mijn hoofd aan mezelf vertel, klinken op mijn slechte dagen ongeveer zo:
“Ik ben momenteel voor de derde keer in mijn leven mijn baan aan het verliezen als gevolg van gezondheidsproblemen die de medische wetenschap niet kan verklaren. Ik voel me zo machteloos”
“Ik heb vandaag voor de derde keer deze maand migraine, ik heb nauwelijks geslapen en ik ben hondsmoe. Ik ben dat zó zat”
“Ik word erg onzeker omdat ik niet weet of het me nog gaat lukken weer aan het werk te komen, en thuis komen de muren op me af. Het voelt zo zinloos”.
Dit soort antwoorden kloppen wellicht met mijn innerlijke toestand van die dag. Maar de meeste vragenstellers vinden het overrompelend en weten niet hoe te reageren. Ze stamelen ongemakkelijk iets in de trant van ‘rot voor je’, gaan met goedbedoelde adviezen strooien of ze brengen het gesprek snel naar een ander onderwerp. Die vraag hoor je ze nooit meer stellen. Effect: ik voel me slechter dan daarvoor.
Een vriendin wees me er subtiel op, dat hóe je je verhaal vertelt, ook van invloed is op hoe je je voelt en welke reacties je krijgt. Ik kan haar alleen maar gelijk geven. Daarom probeer ik de laatste tijd vaker de volgende variant:
“Het gaat al weer een aantal maanden slechter met mijn gezondheid. Maar het is fijn dat ik nu meer tijd heb voor mijn gezin. En ik heb veel hulp van mijn partner. Mijn werkgever heeft gelukkig begrip voor de situatie en ik leer steeds beter om het te accepteren”.
Deze variant heeft veel voordelen. Het is minder treurig om te vertellen, en vooral ook beter aan te horen voor de vragensteller. Alleen…. Het klopt niet altijd met hoe ik het ervaar. Doe ik dat nu voor die ander, of voor mezelf?
Zelf heb ik af en toe wél de behoefte om de rauwe, ongepolijste versie kan delen. Gelukkig heb ik een partner én een vriendin die hier niet van terug schrikken. Het lucht gewoon op om ook al die sombere gedachten uit te spreken tegen iemand, dat die er gewoon mogen zijn. Na afloop van zo’n waterval voel ik me lichter en minder eenzaam.
Als je me vlak daarna weer zou vragen hoe het gaat, komt er een vrolijkere versie uit. Het is dus echt een momentopname, mijn antwoord op die vraag. De kunst is, om open te staan voor het moment, en niet in mijn verhaal te blijven hangen.
Vorige week had ik weer een slechte dag. Mijn bui somberde vrolijk mee. Die avond had ik yoga. Het regende pijpestelen. Op de fiets zorgde de regen voor nog meer neerslag in mijn stemming. Zeiknat kwam ik aan, tegelijk met iemand anders. We keken elkaar druipend aan, vanachter onze beslagen brillen en oncharmante regenkleding. Toen herkende ik mijn yoga-vriendin, diep verscholen in haar capuchon. We schoten beide in de lach van dit treurige tafereel. 'Hoe is het met je?' vroeg ze me even later. Bijna wilde ik een klaag-serenade starten over de afgelopen dag. Toen bedacht ik me.
"Op dit moment gaat het prima", zei ik.
En daar was geen woord van gelogen.